KAMU İHALELERİNE KATILMAKTAN YASAKLAMAYA İLİŞKİN UYUŞMAZLIKLARLA İLGİLİ BAZI KARARLAR

KAMU İHALELERİNE KATILMAKTAN YASAKLAMAYA İLİŞKİN UYUŞMAZLIKLARLA İLGİLİ BAZI KARARLAR

Yetkili Mahkeme:
Resmî Gazete’de yayımlanan yasaklama kararının iptali istemiyle açılan davalarda, yasaklama işlemini tesis eden bakanlığın bulunduğu yer idare mahkemesi yetkilidir. Danıştay 13. D. 7/12/2022, E:2021/1580, K:2022/4631

İhaleden yasaklama kararına ilişkin ilgili idarenin hazırlık işlemleri ile yasaklama kararlarının kaldırılması talebinin reddine ilişkin işlemlerin yargısal denetiminde yasaklama işlemini tesis eden bakanlığın bulunduğu yer değil dava konusu işlemi tesis eden yer idare mahkemesi yetkilidir. Danıştay 13. D. 13/12/2017, E:2017/2894, K:2017/3753

Yasaklama Kararı ve Kazanç Kaybının Tazmini:
Hukuka aykırı olduğu tespit edilen yasaklama kararından kaynaklı kesin ve gerçek zararın tazmini gerekmekle birlikte, katılamadığı ihaleler nedeniyle kâr kaybına uğradığı iddiasıyla olası koşullara bağlı olarak kazanılması muhtemel bir kazanç kaybına dayanan tazminat talebi kabul edilmez. Danıştay 13. D. 7/12/2022, E:2021/3421, E:2022/4664

Yasaklama Kararından Doğan Manevi Zarar:
Yasaklama kararından dolayı ilgilinin ticari itibarı zedeleneceği ve güvenilirliği azalacağından manevi zararın oluşur. Tazminat miktarının belirlenmesinde manevi tatmin amacını aşacak nitelikte ve sebepsiz zenginleşmeye yol açacak mahiyette hüküm kurulmamalıdır. Sebepsiz zenginleşme bakımından ilgilinin sosyo-ekonomik durumuna bakılmalı, ayrıca miktarın, hukuka aykırılığı ortaya koyacak ve hukuka aykırılığı özendirmeyecek nispette olması gerekir. Danıştay 13. D. 30/11/2022, E:2019/4018, K:2022/4492

İcrailik Vasfı:
Sözleşmenin tarafı olan idarenin yasaklama işlemlerinin başlatılması veya bu süreçten önce hazırlık işlemi niteliğindeki kararları tek başına hukuki sonuç doğurmaz. Danıştay 13. D. 22/11/2022, E:2021/2713, K:2022/4311

Kamu İhale Kurulunun yasaklama işlemlerinin başlatılması gerektiği yönündeki kararları “icrailik” vasfını taşır ancak Kurulun bu konuda bir yetkisi olmadığından bu yöndeki kararları hukuka aykırıdır. Danıştay 13. D. 12/5/2022, E:2018/858, K:2022/2018

Dava Açma Süresi:
İdari işlemlere karşı açılacak davalarda sürenin hesabında başlangıç tarihi olarak yazılı bildirimin esas alınacağı kurala bağlanmış olduğundan, sübjektif işlemlere karşı açılacak idari davalarda, dava açma süresinin işlemeye başlayabilmesi için idari işlemin ilgilisine yazılı olarak bildirilmesinin zorunludur ve yasaklama kararları, ilanı gereken düzenleyici işlem niteliği taşımazlar. Kamu ihalesine katılmaktan yasaklama kararlarına karşı açılan davalar kesinleşmeden 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 12. maddesi uyarınca açılacak tam yargı davaları süre aşımı nedeniyle reddedilemez. Danıştay 13. D. 8/6/2018, E:2016/3374, K:2018/2005

Aynı Dilekçeyle Dava Açılması:
Teminatın irat kaydedilmesi, teklifin değerlendirme dışı bırakılması, ihalelere katılmaktan yasaklama gibi farklı hukukî sebeplere dayanan, farklı mahkemelerin yetkisinde bulunan ve farklı idarelerin husumetiyle görülmesi gereken tazminat istemlerine ilişkin olarak ayrı ayrı dava açılması gerekir. Danıştay 13. D. 20/6/2019, E:2013/3292, K:2019/2179

Temyiz Edilebilirlik:
Kamu ihalelerine katılma, bir ticarî faaliyetin icrası kapsamındadır ve kamu ihalelerine katılmayı 30 gün veya daha uzun süreli olarak engelleyen işlemler için verilen mahkeme kararları temyiz kanun yoluna tâbidir. Danıştay 13. D. 5/12/2019, E:2019/4037, K:2019/4144

Yasaklama Kararlarının Yargısal Denetimi:
Yasaklama kararları idari yaptırım niteliğinde olduğundan çekirdek ceza hukuku güvencelerinin bu işlemler bakımından da uygulanması gerekir. Bu çerçevede kanunilik, cezaların şahsiliği, lehe olan kanunun uygulanması, belirlilik, orantılılık gibi ilkeler, yasaklama kararlarının yargısal denetiminde uygulanmalıdır. Danıştay 13. D. 1/12/2021, E:2015/3921, K:2021/4098

Yasaklama Süresinin Belirlenmesi:
Yasaklama süresini belirleme noktasında idareye takdir yetkisi tanınmakla birlikte idarece sürenin belirlenmesinde fiil ve davranışın ağırlığı ile ihale ve sözleşme sürecine etkisinin göz önünde bulundurulmalıdır. Salt takdir yetkisinden hareketle üst sınırdan yasaklama kararı verilemez. Verilmişse de neden üst sınırdan verildiği hususu, yargısal denetime imkân verecek şekilde somut olarak belirtilmelidir. Danıştay 13. D. 20/2/2023, E:2023/205, K:2023/685

Yaptırımın Muhatabı:
İhale veya sözleşme sürecindeki yasak fiil veya davranışlara ortak girişim ortaklarının iştirak etmesi hâlinde fiile iştirak eden ortaklar hakkında da Kanun'un yasaklamaya ilişkin hükümleri uygulanır. Herhangi bir iştirakin tespit edilememesi hâlinde fiile iştiraki bulunmayan diğer ortak ya da ortaklar, yasak fiil veya davranıştan sorumlu tutulmaz. Sadece fiili işleyenler yasaklama yaptırımına muhatap olur. Danıştay 13. D. 7/12/2022, E:2022/1265, K:2022/4629

Gerçeğe Aykırı Taahhütname Sunulması:
Gerçeğe aykırı taahhütname sunulması veya taahhüt altına alınan durumu tevsik eden belgelerin sözleşme imzalanmadan önce verilmemesi hâlinde, bu durumda bulunan isteklilerin teklifi değerlendirme dışı bırakılarak geçici teminatları irat kaydedilir ancak haklarında yasaklama kararı verilemez.

Sorumluluk Süresi:
Yapım işlerinde yüklenici ve alt yükleniciler, yapının fen ve sanat kurallarına uygun olarak yapılmaması, hileli malzeme kullanılması ve benzeri nedenlerle ortaya çıkan zarar ve ziyandan, yapının tamamı için işe başlama tarihinden itibaren kesin kabul tarihine kadar sorumludur. Kesin kabul onay tarihinden itibaren de on beş yıl süreyle müteselsilen sorumludur. Bu nedenle sözleşme konusu işi fen ve sanat kurallarına aykırı, hatalı ve kusurlu şekilde imal ettiği kesin kabulden sonra ortaya çıkan yüklenici hakkında yasaklama kararı verilebilir. Danıştay 13. D. 7/3/2023, E:2022/741, K:2023/997

Teminatın İadesi İçin Gerçeğe Aykırı Belge Sunulması:
Sözleşmeye konu iş bitirilmiş olsa da, kesin teminatın iadesine ilişkin olarak sözleşme hâlen uygulanmaya devam edildiğinden, teminatın iadesi için idareye gerçeğe aykırı belge sunulması, sözleşmenin uygulanması aşamasındaki yasak fiil ve davranıştır. Danıştay 13. D. 30/11/2021, E:2021/4618, K:2021/4077

Yasaklama Yetkisinin Devri:
Kanundaki açık düzenlemeler dışında, Bakanlık adına yasaklama yetkisi Bakana aittir. Bakan yardımcısı tarafından tesis edilen işlemlerde imza devri/yetki devri hususu mahkemece araştırılmalıdır. Danıştay 13. D. 22/12/2022, E:2022/56, K:2022/4955

Belediye tarafından kurulmuş iktisadi teşekküller açısından yasaklama kararı:
Belediye tarafından kurulmuş iktisadi teşekküller açısından yasaklama kararı, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından verilir. Danıştay 13. 1/3/2023, E:2023/528, K:2023/914

Yasaklamada 45 Günlük Süre:
Yasaklama kararları, yasaklamayı gerektiren fiil veya davranışın tespit edildiği tarihi izleyen en geç kırk beş gün içinde verilir. Bu süre hak düşürücü niteliktedir ve yasaklamayı tesis eden makama yasaklama teklifinin ulaşması ile başlar. Ancak yasaklamayı gerektiren fiil veya davranışın tespitinin ayrı bir tahkikatı gerektirdiği durumlarda, idarenin yasaklama işlemini tesis etmeye yetkili makama bildirim tarihi, yasaklamayı gerektiren fiil veya davranışın tespit edildiği tarih olarak esas alınamaz.

Yasaklama İşleminin Hukuki Denetimi:
Kamu ihalelerine katılmaktan yasaklama işleminin tesis edilmesinde ve bu işlemin hukuka uygunluğunun yargısal denetiminde, ihale sözleşmesinin hukuka uygun bir biçimde feshedilip feshedilmediğinin dikkate alınması gerekir. Danıştay 13. D 18/1/2023, E:2022/678, K:2023/194

10 Günlük İhtar Süresi:
Sözleşmede öngörülen süre içerisinde işe başlanmaması hâlinde 10 günlük ihtarın yapılması gerekir. Danıştay 13.D. 22/12/2022, E:2021/3905, K:2022/4940

Taahhüdün Gerçekleşmemesinin İdareden Kaynaklanması:
Sözleşmede öngörülen taahhüdünün, idareden kaynaklanan sebeplerle gerçekleşmemesi hâlinde yasaklama kararı verilemez. Danıştay 13. D. 22/2/2023, E:2022/2188, K:2023/776

Mücbir Sebep:
Mücbir sebepler dışında taahhüdü yerine getirmemek veya süresinde sözleşme imzalamamak fiilleri nedeniyle yasaklama kararının verildiği durumlarda, 4735 sayılı Kanun’un mücbir sebepleri düzenleyen 10. maddesi çerçevesinde her somut olayın özelliğine göre değerlendirme yapılması gerekir. Danıştay 13. D. 27/2/2023, E:2022/3257, K:2023/844

Hukuk Mahkemelerinde Açılan Sözleşmenin Feshi Davasının Yasaklamaya Etkisi:
Hukuk mahkemeleri nezdinde açılan sözleşmenin feshinin haksızlığına ilişkin davalarda verilen kararlar, kural olarak feshe bağlı yasaklama işlemine karşı açılan davalar bakımından bağlayıcıdır. Danıştay 13. D. 19/12/2023, E:2021/3410, K:2022/5372

Ceza Yargılamasında Verilen Kararın Etkisi:
İdari yargı yerleri, vereceği kararlarda ceza soruşturması ve kovuşturması sonucu verilen kararlarda yer alan maddi vakıa tespiti ile kural olarak bağlıdır. Ancak maddi vakıanın hukuki nitelemesiyle bağlı değildir. İdari yargı yerince bu konuda ayrıca belirleme yapılması gerekir. Danıştay 13. D. 26/10/2022, E:2019/3867, K:2022/3879

Yasaklama Kararının Yürürlüğe Girmesi:
Yasaklama kararlarının yürürlüğe girebilmesi için ilgililere ayrıca tebliğ edilmesi gerekmez. Bu durumda Resmî Gazete’de yayımlanan yasaklama kararı sonrasında ihaleye katılan kişi, yasaklı olduğu hâlde ihaleye katılmak fiilini işlemiş sayılır. EKAP’a geç kayıt bu durumu etkilemez. Danıştay 13. D. 13/12/2023, E:2022/3012, K:2022/4750
İhaleye teklif verme günü yasaklama kararı Resmî Gazete’de yayımlanan şirket, ihalenin hazırlık işlemlerinin yasaklama kararının yayımlandığı tarih öncesindeki mevcut hukuki duruma göre yapıldığı hususu da göz önüne alındığında, yasaklı olduğunu bilerek ve isteyerek ihaleye katılma kastının bulunduğuna yönelik herhangi bir bilgi ve belgenin de bulunmaması hâlinde yasaklı olduğu ihaleye katılan olarak değerlendirilemez. Danıştay 13. D. 1/6/2021, E:2021/2016, K:2021/2006

Birden Fazla Teklif Verme Yasağı:
EKAP üzerinden gönderilen teklifin üç adet sıfır rakamı yazılmadan yanlış fiyat üzerinden verildiğinin farkına varılması üzerine düzeltilmiş ikinci teklifin EKAP üzerinden gönderilmesi fiili, birden fazla teklif verme yasağı kapsamında görülemez. Danıştay 13. D. 9/1/2023, E:2022/4328, K:2023/6

Yasaklama Kararının İptali Sonrası Açılan Tam Yargı Davaları:
Yasaklama kararlarının mahkemelerce iptal edilmesi sonrasında açılan maddi-manevi tazminat davalarında, usule ilişkin nedenlerle iptal edilen yasaklama kararları dolayısıyla idarenin ağır hizmet kusurundan bahsedilemez. Danıştay 13. D. 9/2/2023, E:2020/3172, K:2023/536

Av. Gamze Çelikkol