ÜCRETLİ ÖĞRETMENLİK YAPANLARA HAZIRLIK VE PLANLAMA EK DERS ÜCRETİ ÖDENMESİ GEREKİR Mİ?

Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Kararın "Hazırlık ve planlama görevi" başlıklı 11. maddesi şöyledir; "(1) Bu Kararın 10 uncu maddesinde sayılanlar hariç, müdür yetkili öğretmenler dahil, her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumlarında görevli öğretmenlere, haftada 3 saati geçmemek üzere Bakanlığa bağlı okul ve kurumlarda aylık ve ücret karşılığı fiilen okuttukları her 10 saat ders için 1 saat daha hazırlık ve planlama görevi karşılığında ayrıca ek ders ücreti ödenir."

439 sayılı Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Yüksek ve Orta Dereceli Okullar Öğretmenleri ile İlkokul Öğretmenlerinin
Haftalık Ders Saatleri ile Ek Ders Ücretleri Hakkında Kanunun, Ek 1 inci maddesinde; Hazırlık ve plan çalışmaları karşılığında öğretmenlere, haftada 3 saati geçmemek kaydıyla, aylık ve ücret karşılığı okuttukları her 10 saat için 1 saat ek ders ücreti ayrıca ödenebilir.

1/12/2006 tarihli ve 2006/11350 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Kararın;

“Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesinde; i) Öğretmen: Her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumlarında, kurs ve seminerlerde eğitim ve öğretim hizmetlerini yürütenleri, ğ) Hazırlık ve planlama görevi: Her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumu öğretmenlerinin ders dışı hazırlık, planlama veya sosyal hizmetler gibi ek ders görevi sayılan etkinliklerini, (…) ifade eder.

“Ders ücreti karşılığında görevlendirme” başlıklı 9'uncu maddesinde; "(1) Öğretmen sayısının yetersiz olması hâlinde; a) Yüksek öğrenimli olmak koşuluyla; 1) Bu Karar kapsamındaki yönetici ve öğretmenler dışındaki resmî görevliler ile sınıf öğretmenlerine ilköğretim, orta öğretim ve yaygın eğitim kurumlarında haftada 8 saate, 2) Resmî görevi bulunmayanlar ile emeklilere okul öncesi, ilköğretim, orta öğretim, özel eğitim ve yaygın eğitim kurumlan ile yabancı uyrukluların eğitim gördüğü geçici eğitim merkezlerinde haftada 30 saate, kadar ek ders görevi verilebilir. b) İlgili mevzuatında belirtilen esaslara göre uzman ve usta öğretici olarak nitelendirilenlerden; 1) Resmî görevi bulunanlara haftada 10 saate, 2) Resmî görevi bulunmayanlara haftada 40 saate, kadar okul öncesi, meslekî ve teknik orta öğretim, özel eğitim ve yaygın eğitim kurumlarında ek ders görevi verilebilir."

“Hazırlık ve planlama görevi" başlıklı 11 'inci maddesinde; "Bu Kararın 10 uncu maddesinde sayılanlar hariç, müdür yetkili öğretmenler dâhil, her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumlarında görevli öğretmenlere, haftada 3 saati geçmemek üzere Bakanlığa bağlı okul ve kurumlarda aylık ve ücret karşılığı fiilen okuttukları her 10 saat ders için 1 saat daha hazırlık ve planlama görevi karşılığında ayrıca ek ders ücreti ödenir." Hükümleri yer almaktadır.

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 89 uncu maddesinde; Her derecedeki eğitim ve öğretim kurumları ile Üniversite ve Akademi (Askeri Akademiler dahil), okul, kurs veya yaygın eğitim yapan kurumlarda ve benzeri kuruluşlarda öğretmen veya öğretim üyesi bulunmaması halinde öğretmenlere, öğretim üyelerine veya diğer memurlara veyahut açıktan atanacaklara ücret ile ek ders görevi verilebileceği, Ücretle okutulacak ders saatlerinin sayısı, ders görevi alacakların nitelikleri ve diğer hususların Cumhurbaşkanı kararı ile tespit olunacağının kurala bağlandığı, 439 sayılı Kanunun ek 1 inci maddesinde ise; Hazırlık ve plan çalışmaları karşılığında öğretmenlere, haftada 3 saati geçmemek kaydıyla, aylık ve ücret karşılığı okuttukları her 10 saat için 1 saat ek ders ücreti ayrıca ödenebileceği düzenlemesine yer verilmiştir.

Milli Eğitim Bakanlığının yürüttüğü eğitim ve öğretim hizmetleri, niteliği itibariyle belli bir düzenlilik içinde sunulması gereken, kişilerin ve toplumun varlığı ve huzuru yönünden vazgeçilemez, ertelenemez ve ikame edilemez hizmetlerden olup bu hizmetlerin yerine getirilebilmesi için, 657 sayılı Yasa'nın 4/A maddesine tabi olarak çalışan kadrolu öğretmen, yeterli kadrolu öğretmen istihdamının sağlanamaması durumunda da aynı Kanun'un 4/B maddesine istinaden sözleşmeli öğretmen istihdam edilmektedir.

Bunun yanı sıra, bazı yerlerde bulunan okullara zamanında öğretmen atanamaması ya da bahse konu okullarda görev yapan öğretmenlerin geçici süre ile görevlerinden ayrılmaları ve söz konusu öğretmenlerin yerine görev yapacak kadrolu veya sözleşmeli öğretmenlerin bulunmaması halinde, eğitim öğretim hizmetinin aksamaması için anılan öğretmenlerin yerine geçici süre ile ücretli öğretmen görevlendirilmesi zorunluluğu doğmakta olup 657 sayılı Kanun'un 89. maddesinde yer alan düzenlemenin de bu ihtiyaçtan dolayı ortaya çıktığı kuşkusuzdur.

Diğer taraftan Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Kararın tanımlar kısmında Öğretmen: Her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumlarında, kurs ve seminerlerde eğitim ve öğretim hizmetlerini yürütenler olarak tanımlanmış, Hazırlık ve planlama görevinin: Her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumu öğretmenlerinin ders dışı hazırlık, planlama veya sosyal hizmetler gibi ek ders görevi sayılan etkinlikleri, (…) ifade edeceği belirtilmiştir.

Gerek 439 sayılı Kanunun ek 1 inci maddesindeki “öğretmenlere” ifadesi gerekse Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Kararın tanımlar kısmındaki “Öğretmen” tanımı göz önünde bulundurulduğunda bahse konu düzenlemelerde Hazırlık ve planlama görevi karşılığında ödenmesi gereken ek ders ücretleri açısından kadrolu, sözleşmeli ve ücretli öğretmen ayrımına yer verilmediği görülmektedir.

Eğitim ve öğretim hizmetlerinin aksamaması adına getirilen ücretli öğretmen uygulaması ile kamu yararının gerçekleştirilmesinin amaçlandığı dolayısıyla istisnai hallerde başvurulan bu istihdam biçimiyle kamu yararına üstünlük tanınması gerektiği kabul edilebilirse de, gerek yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinde, ücretli öğretmenlerin, bahse konu hazırlık ve planlama görevi karşılığında ödenmesi gereken ek ders ücretlerinden faydalanamayacağına ilişkin açık bir hüküm bulunmaması gerekse farklı unvanları olsa da ücretli öğretmenlerin de kadrolu veya sözleşmeli öğretmenler gibi aynı sorumluluklara sahipken hazırlık ve planlama ek ders ücretinden yararlandırılmamaları işleminin bahse konu kişilerde, motivasyon ve verimliliği olumsuz etkileyeceği bunun yanı sıra bu durumun çalışma barışının sağlanmasını teminat altına alan Anayasanın 49. Maddesine ve İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin 23/2. maddesinde yer alan “eşit işe eşit ücret” ilkesine de aykırılık oluşturacağı açıktır.

Açıklanan nedenlerle; ücretli öğretmenlik yapanların da hazırlık ve planlama ek ders ücretinden kadrolu ve sözleşmeli öğretmenler gibi yararlandırılması gerekmektedir.

Av. Gamze ÇELİKKOL