YAPI KAYIT BELGESİNİN İMAR PARA CEZASINA ETKİSİ

3194 sayılı İmar Kanunu'nun 'Yapı ruhsatiyesi' başlıklı 21. maddesinde,"Bu Yasanın kapsamına giren bütün yapılar için 26. maddede belirtilen istisna dışında belediye veya valiliklerden yapı ruhsatiyesi alınması zorunludur. Ruhsat alınmış yapılarda herhangi bir değişiklik yapılması da yeniden ruhsat alınmasına bağlıdır. ..." hükmüne; 'Ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı olarak başlanan yapılar' başlıklı 32. maddesinde,"Bu Kanun hükümlerine göre; ruhsat alınmadan yapıya başlandığı veya ruhsat ve eklerine veya ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılarda projelerine ve ilgili mevzuatına aykırı yapı yapıldığı ilgili idarece tespiti, fenni mesulce tespiti ve ihbarı veya herhangi bir şekilde bu duruma muttali olunması üzerine, belediye veya valiliklerce o andaki inşaat durumu tespit edilir. Yapı mühürlenerek inşaat derhal durdurulur. ... Durdurma, yapı tatil zaptının yapı yerine asılmasıyla yapı sahibine tebliğ edilmiş sayılır. (Değişik cümle:14/2/2020- 7221/10 md.) Bu tebligatın bir nüshası muhtara bırakılır, bir nüshası da Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne gönderilir. Bu tarihten itibaren en çok bir ay içinde yapı sahibi, yapısını ruhsata uygun hale getirerek veya ruhsat alarak, belediyeden veya valilikten mühürün kaldırılmasını ister. Ruhsata aykırılık olan yapıda, bu aykırılığın giderilmiş olduğu veya ruhsat alındığı ve yapının bu ruhsata uygunluğu, inceleme sonunda anlaşılırsa, mühür, belediye veya valilikçe kaldırılır ve inşaatın devamına izin verilir.

Aksi takdirde, ruhsat iptal edilir, ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan bina, belediye encümeni veya il idare kurulu kararını müteakip, belediye veya valilikçe yıktırılır ve masrafı yapı sahibinden tahsil edilir. ...." hükmüne; 'İdari müeyyideler' başlıklı 42. maddesinde,"Bu maddede belirtilen ve imar mevzuatına aykırılık teşkil eden fiil ve hallerin tespit edildiği tarihten itibaren on iş günü içinde ilgili idare encümenince sorumlular hakkında, üstlenilen her bir sorumluluk için ayrı ayrı olarak bu maddede belirtilen idari müeyyideler uygulanır. (Değişik cümle:14/2/2020-7221/11 md.) Ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere ve imar mevzuatına aykırı olarak yapılan ya da 27 nci madde kapsamında ruhsat alınmadan yapılabilen yapılardan aynı maddede belirtilen koşullar sağlanmadan yapılanların sahibine, yapı müteahhidine ve aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere, yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, bin Türk lirasından az olmamak üzere, aşağıdaki şekilde hesaplanan idari para cezaları uygulanır:

(Değişik cümle:14/2/2020-7221/11 md.) a) Bakanlıkça belirlenen yapı sınıflarına ve gruplarına göre yapının inşaat alanı üzerinden hesaplanmak üzere, mevzuata aykırılığın her bir metrekaresi için; ... 4) IV. sınıf ... C grubu yapılara otuzbir Türk Lirası, ... idari para cezası verilir. Bu miktarlar her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında bir Türk Lirasının küsuru da dikkate alınmak suretiyle artırılarak uygulanır. (Ek cümle:14/2/2020-7221/11 md.) Aykırılığa konu alanın arsa payına isabet eden arsa alanı ile emlak vergisine esas arsa ve arazi asgari metrekare birim değerinin çarpımı ile bulunan bedel kadar idari para cezası ayrıca ilave edilir. ... c) (a) ve (b) bentlerine göre cezalandırmayı gerektiren aykırılığa konu yapı; 5) Uygulama imar planı bulunan bir alanda yapılmış ise cezanın % 20’si, ... (a) ve (b) bentlerinde belirtilen şekilde tespit edilen para cezalarının miktarına göre ayrı ayrı hesap edilerek ilave olunur. Para cezalarına konu olan alanın hesaplanmasında, aykırılıktan etkilenen alan dikkate alınır. ... Yukarıdaki fıkralarda belirtilen fiil ve hallerin, yapının inşa edilmesi süreci içinde tekrarı halinde, idari para cezaları bir kat artırılarak uygulanır..." düzenlemeleri yer almıştır.

Aynı Kanunun 7143 sayılı Kanunun 16. maddesi ile eklenen geçici 16. maddesinde ise,"Afet risklerine hazırlık kapsamında ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapıların kayıt altına alınması ve imar barışının sağlanması amacıyla, 31/12/2017 tarihinden önce yapılmış yapılar için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve yetkilendireceği kurum ve kuruluşlara 31/10/2018 tarihine kadar başvurulması, bu maddedeki şartların yerine getirilmesi ve 31/12/2018 tarihine kadar kayıt bedelinin ödenmesi halinde Yapı Kayıt Belgesi verilebilir. Başvuruya konu yapının ve arsasının mülkiyet durumu, yapı sınıf ve grubu ve diğer hususlar Bakanlık tarafından hazırlanan Yapı Kayıt Sistemine yapı sahibinin beyanına göre kaydedilir... Yapı Kayıt Belgesi yapının kullanım amacına yöneliktir. Yapı Kayıt Belgesi alan yapılara, talep halinde ilgili mevzuatta tanımlanan ait olduğu abone grubu dikkate alınarak geçici olarak su, elektrik ve doğalgaz bağlanabilir. Yapı Kayıt Belgesi verilen yapılarla ilgili bu Kanun ve 2960 sayılı Kanun uyarınca alınmış yıkım kararları ile tahsil edilemeyen idari para cezaları iptal edilir... Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık ve Maliye Bakanlığı tarafından müştereken belirlenir." hükmüne yer verilmiştir.

Örnek olayda; ... ili, ... ilçesi, ... Mahallesi, ... ada, ... parsel sayılı taşınmaz üzerinde davacı şirket tarafından alınan 29/09/2017 tarihli yapı ruhsatına istinaden başlatılan inşaatta davalı idarece yapılan denetim sonucu düzenlenen 04/06/2018 tarihli Yapı Tatil Zaptında; bodurum katın projesinden farklı olarak 195 m2 büyütüldüğü, zemin ve asma katın projesinden farklı olarak çelik konstrüksiyon ile 110,00 m2 büyütüldüğü, 3.katın projesinden farklı olarak 15,00 m2 büyütüldüğü, bodrum, zemin ve asma katlarda projesinde çelik olarak tasarlanan iki adet merdivenin betonarme olarak uygulandığı, kolonların yön ve ilave kolon imalatı yapılması suretiyle ruhsat eki projesine aykırı imalatlar yapıldığının tespit edildiği, aynı yapıda ikinci defa yapılan denetim sonucu düzenlenen 03/07/2018 tarihli Yapı Tespit ve İnceleme Raporunda; daha önce bodrum, zemin, asma kat ve zemin katlarda tespit edilen bazı aykırılıkların küçültüldüğü belirlenmekle birlikte bu kısımlardaki aykırılıkların devam ettiği ve aykırı imalatların alanının 366,00 m2 olduğunun tespit edildiği, ayrıca mühür fekki yapılarak 3.katın projesinden farklı olarak 78,00 m2 büyütüldüğü, 4.katın projesinden farklı olarak 78,00 m2 büyütüldüğü ve merdiven boşluklarının kapatılarak projesine aykırı toplam 246,00 m2 ilave imalat yapıldığının tespit edilmesi sonrasında 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 32. ve 42. maddeleri uyarınca tesis edilen 11/07/2018 tarih ve 825 sayılı encümen kararı ile 04/06/2018 tarihli ilk tespite istinaden 25.579,45 TL, 03/07/2018 tarihli ikinci tespite istinaden 17.192,75 TL olmak üzere toplam 42.772,20-TL idari para cezası verildiği ve belirtilen aykırılıkların giderilerek yapının projesine uygun hale getirilmesinin istenildiği anlaşılmaktadır.

Öte yandan; davalı belediyenin yukarıda yer verilen tespit ve bildirimi üzerine Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne bağlı ekiplerce aynı yapıda yapılan denetim sonucu düzenlenen 30/11/2018 tarihli Teknik İnceleme Raporunda; yapıya ait beton döküm tutanaklarına göre yapının bodrum, zemin, asma, 1. ve 2.katlarının 31/12/2017 tarihinden önce, geri kalan kısımlarının belirtilen tarihten sonra yapıldığı tespit edilmiştir.

Diğer yandan; davacı şirketin, 3194 sayılı Kanunun geçici 16.maddesi kapsamında yapının tamamı (bodrum+kat+zemin+asma+ 8 kat) için aldığı 22/07/2018 tarih ve 711851 başvuru numaralı Yapı Kayıt Belgesini yeni bir başvuru ile düzelterek, yalnızca bodrum, zemin, asma, 1. ve 2. katlar için geçerli olmak üzere 12/10/2018 tarihli ve 2339961 başvuru numaralıyeni bir yapı kayıt belgesi aldığı görülmüştür.

Mevcut durumda; 29/09/2017 tarihli yapı ruhsatına istinaden inşasına başlanılan uyuşmazlık konusu yapının bodrum, zemin, asma, 1. ve 2. katlarının 31/12/2017 tarihinden önce yapıldığı sabit olup, bu kısımlara yönelik olarak alınan ve halen geçerliliğini koruyan 12/10/2018 tarihli Yapı Kayıt Belgesi bulunmaktadır.

3194 sayılı Kanunun geçici 16.maddesinde, Yapı Kayıt Belgesi verilen yapılarla ilgili bu Kanun ve 2960 sayılı Kanun uyarınca alınmış yıkım kararları ile tahsil edilemeyen idari para cezalarının iptal edileceği hükme bağlanmıştır.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ile maddi olay birlikte değerlendirildiğinde; uyuşmazlık konusu binanın 31/12/2017 tarihinden önce yapılıp, yapı kayıt belgesi ile korunan bodrum, zemin, asma, 1. ve 2. katları için (25.579,45 TL) idari para cezası verilmesi ve bu kısımlara yönelik aykırılığın giderilmesi yönünde tesis edilen dava konusu işlemin bu kısmında hukuka uyarlık, 31/12/2017 tarihinden sonra yapıldığı anlaşılan geri kalan kısımları için verilen(17.192,75 TL) idari para cezası ile aykırılığın giderilmesi yönündeki kararın bu kısmında hukuka aykırılık bulunmamıştır.